भारत : भारतीय सेना प्रमुख जनरल एमएम नारावाने तीन दिनको भ्रमणमा भोलि काठमाडौं पुग्ने छन् र उनले प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली र नेपाली सेना प्रमुख जनरल पूर्णचन्द्र थापासँग वार्ता गर्ने छन। सुरक्षा तथा विदेश नीति विज्ञहरूले भारतीय सेना प्रमुखको भ्रमणलाई भारत नेपाल सम्बन्धको प्रगतिमा अर्को महत्वपूर्ण कदम भनेका छन् र भनेका छन् कि यस भ्रमणले नेपाल-भारत सम्बन्धलाई पुनः पछाडि पार्नेछ दुई र अन्य उच्चस्तरीय सम्बन्धका लागि अनुकूल वातावरण सिर्जना गरी।
छिमेकि। लोकराज बरालले भारतीय सेना प्रमुखको नेपाल भ्रमणले सेनाको सम्बन्धमा सेनाको निरन्तरता रहेको र यसले उनीहरूको मित्रता अझ गहिरो हुने बताउनुभयो। यस भ्रमणले दुई सेना बीच भन्सार सम्बन्धलाई मजबुत बनाउनेछ। “त्यहाँ अरु कुनै छिमेकीहरू हुन जसले एक अर्काको सेना प्रमुखलाई सामान्य मानदण्ड प्रदान गर्छन्,” बरालले भने।
उनले भने कि नरभानेको भ्रमणले दुई देशहरूबीचको सम्बन्ध सुधार गर्न मद्दत पुर्याउँछ र भारतको अनुसन्धान तथा विश्लेषण शाखाका प्रमुख सामन्त कुमार गोयलको भर्खरको भ्रमणको क्रममा सिर्जना भएको शs्का हटाउन सक्छ। सत्ताधारी नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा) का केही नेताहरूले गोयलसँग भेट गरेकोमा प्रधानमन्त्रीको आलोचना गरेका थिए।
“गोयलको भ्रमणमा एउटा रy्गाउने आवश्यकता थिएन। कुनै पनि सरकारले आफ्ना कुनै पनि कर्मचारीलाई अरु देशका लागि दूत पठाउनु सामान्य कुरा हो ”उनले थपे। बरालले भने, “भारतले लिपुलेखलाई जोड्ने ‘लिंक रोड’ को उद्घाटनको बिरूद्ध नेपालको विरोधको बारेमा नारायणको भनाइले नेपाल सरकारलाई आक्रोशित बनायो तर दुई देशको सम्बन्धमा भएको यस्तो उतार चढाव सामान्य छ र हामीले त्यस्ता घटनाहरू बिर्सेर अगाडि बढ्नुपर्दछ। हाम्रो द्विपक्षीय सम्बन्ध बढाउनुहोस्। हामी नजिकका छिमेकीहरू हौं र हामी एक अर्काको विरूद्ध लड्न सक्दैनौं
"नरभाने भारतीय सेना प्रमुख भएकाले उनले नेपालको चिन्ता भारत सरकारको उच्च तहसम्म पुर्याउन सक्थे," उनले थपे।
सुरक्षा तथा विदेश नीति विज्ञ श्रीधर खत्रीले भने कि भारतीय सेना प्रमुखको भ्रमणले दुबै देशहरू बीचको सैन्य-सैन्य च्यानल खुल्नेछ जसले दुई देशबीचको सम्बन्धलाई अन्य क्षेत्रमा पनि सामान्य बनाउन मद्दत पुर्याउन सक्छ। "यो भारतीय सेना प्रमुखको नियमित यात्रा हो, यद्यपि यो अझ बढी महत्त्व राख्दछ किनकि यस्तो समयमा भइरहेको छ कि द्विपक्षीय सम्बन्धमा केही तनाव आएको छ," उनले थपे।
“भारतीय सेना प्रमुखले यो भ्रमण नगरेको भए म चिन्तित हुने थिएँ,” खत्रीले भने।
भारतका रिटायर्ड सेनापति अशोक मेहताले नयाँ दिल्लीबाट फोनमा भने कि नेपाल र भारत दुबै जनरल नारायणको नेपाल भ्रमणको बारेमा धेरै उत्साह छ किनकि यो नक्शाको विवादपछि भइरहेको थियो।
"यो भ्रमण प्रधानमन्त्री ओलीले १ अगस्तमा भारतीय समकक्ष नरेंद्र मोदीलाई फोन गरेपछि भारतका कवच प्रमुख सामन्त कुमार गोयलले ओलीलाई भेटेका थिए, र भारतका लागि नेपालका राजदूत निलाम्बर आचार्यले नयाँदिल्लीमा भारतको राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार अजीत डोभाललाई भेटे। मलाई लाग्छ कि यस भ्रमणले चाँडै सीमा संयन्त्रको सक्रियताका लागि मार्ग प्रशस्त पार्नेछ र सम्भवतः डिसेम्बरमा विदेश सचिव स्तर वार्ता हुनेछ, ”मेहताले भने।
उनले भने कि भारत र नेपाल दुवैले आफ्नो सम्बन्धमा बरफ तोड्न चाहेका छन जुन नेपालले नयाँ राजनीतिक र प्रशासनिक नक्शा जारी गरेपछि कालापानी, लिपुलेख र लिम्पियाधुरालाई आफ्नो क्षेत्रको रूपमा चित्रित गर्यो। भारत सरकारको यी क्षेत्रहरुमा राजनीतिक र प्रशासनिक नियन्त्रण छ र तिनीहरुलाई यसको आफ्नै क्षेत्रहरु को रूप मा दावी गर्दछ।
मेहताले भने कि भारतसँग चिन्ता छ कि नेपालसँगको सम्बन्ध यत्तिको स्तरमा चल्दैन कि चीनले नेपालसँगको भारतको ऐतिहासिक सम्बन्धलाई बिगार्न खोज्न सक्छ।
नरभानेको नेपाल भ्रमणका क्रममा राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले नरवनेलाई नेपाली सेनाको जनरलको मानद पद प्रदान गर्नेछन्।
दशकौदेखि दुई देशबीचको घनिष्ठ सैन्य सम्बन्धलाई ध्यानमा राख्दै नेपाली र भारतीय सेनाको एक अर्काको प्रमुखको सम्मान गर्ने सम्मानको परम्परा छ।
आफ्नो भ्रमणको क्रममा नारावनेले सैनिक मञ्चमा शहीदहरुलाई श्रद्धाञ्जलि दिनेछन्। उनले जंगी अड्डामा गार्ड अफ ऑनर पनि अवलोकन गर्नेछन्।
उनले कमाण्ड र स्टाफ कलेजका विद्यार्थीहरूसँग कुराकानी पनि गर्नेछन्।
